از رایج ترین سوالات درباره قاعده جمجمه یکی این می باشد که قاعده جمجمه در کجا قرار دارد ؟ و دیگری این است که جراحی قاعده جمجمه چگونه انجام می‌شود ؟ در این مقاله با دکتر باستانی نژاد همراه باشید تا اطلاعات جامع و مفیدی کسب کنید.
قاعده جمجمه در کجا قرار دارد ؟
قاعده جمجه در قسمت تحتانی جمجمه قرار داشته و از اهمیت و حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا بسیاری از رگ های خون رسان مغز و اعصاب از داخل آن عبور می‌کنند.
قاعده جمجمه در صورت ابتلا به تومور منجر به فلج دائمی و گاهی سبب مرگ می‌شود.
با بروز بیماری های بینی و سینوسی ، قاعده جمجمه هم درگیر می شود ، زیرا این بخش بر روی سینوس‌ها ، بینی و گوش میانی قرار گرفته است.
جراحی قاعده جمجمه چگونه انجام می‌شود ؟
در جراحی قاعده جمجمه باید بافت مغز و رشته های عصبی کنار زده شوند. بنابراین دسترسی پزشک به این ناحیه به سختی صورت گرفته و یک جراحی بسیار مشکل و خطرناک محسوب می شود ، زیرا ممکن است آسیب‌های فراوان یا حتی خطر مرگ را به دنبال داشته باشد.
امروزه پزشکان ، بدون دستکاری نمودن ساختار مغز و از طریق مسیرهای خاص از بینی ، گوش میانی یا سینوس ها این جراحی را انجام می دهند. غالبا این جراحی به دلیل حساسیت بالا به کمک تیمی از متخصصین رشته‌های مختلف پزشکی انجام می گیرد.
جراحی قاعده جمجمه به چه منظور استفاده می شود؟
توده ها و موقعیت هایی هستند که می توان با استفاده از جراحی قاعده جمجمه، آنها را درمان نمود. این موقعیت ها عبارتند از:
- کیست هایی که از زمان تولد، رشد کرده اند.
- توده هایی که باعث بروز عفونت شده اند.
- تومور هیپوفیز
- مننژیوما، تومورهای غیر سرطانی که از مننژیت، بافت پوشش دهنده مغز رشد کرده و بین مغز و جمجمه قرار می گیرند.
- کوردوما، یک تومور استخوانی در حال رشد که اغلب در قاعده جمجمه یافت می شود.
- نورآلژی تری ژمینال، درد شدید در یک طرف صورت
- فیستول مایع مغزی نخاعی
- اتساع عروق مغزی
- بدشکلی سرخرگی سیاهرگی که در آن سرخرگ ها و سیاهرگ ها به شکلی نامناسب، به یکدیگر متصل شده اند.
انواع جراحی قاعده جمجمه
جراحی قاعده جمجمه، به دو روش اصلی انجام می شود. هر چند روش مورد ترجیح، روش اندوسکوپیک می باشد، ولی جراحی باز نیز بر حسب نوع توده رشد کرده که باید برداشته شود و نیز موقعیت آن، مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع جراحی، معمولاً به ایجاد برش بزرگی نیاز ندارد. جراح، یک سوراخ کوچک را در داخل بینی ایجاد می کند تا بتواند توده را از طریق یک لوله نازک مجهز به منبع نور، به نام آندوسکوپ، بردارد. MRI نوعی تکنیک تصویر برداری است که توسط متخصص رادیولوژی، با استفاده از مگنت ها و کامپیوتر، کار تصویر برداری را انجام می دهد. متخصص جراحی، از این تصاویر برای اطمینان از برداشته شدن کل توده استفاده می کند.
جراحی قاعده جمجمه باز یا سنتی. این نوع جراحی، به ایجاد برش هایی در ناحیه صورت و جمجمه، نیاز دارد. بخش هایی از استخوان، برداشته می شود تا امکان دسترسی به توده و برداشتن آن، فراهم گردد. در این نوع جراحی، گاهی یک میکروسکوپ اتاق عمل، مورد استفاده قرار می گیرد.
علائم
علائم احتمالی متعددی در ارتباط با توده یا ناهنجاری در ناحیه قاعده جمجمه وجود دارد. این علائم به اندازه، نوع، و موقعیت توده یا ناهنجاری بستگی داشته و شامل موارد زیر می باشد:
- درد صورت
- سردرد
- سرگیجه
- مشکلات بینایی
- بی حسی
- احساس ضعف در صورت
- از دست رفتن شنوایی یا شنیدن صدای زنگ در گوش
- گرفتگی بینی یا عفونت های مکرر سینوسی
تشخیص
تشخیص توده ها یا ناهنجاری هایی که به جراحی قاعده جمجمه نیاز دارند، بر پایه علائم موجود و نتایج به دست آمده از آزمایشات فیزیکی، استوار می باشند. با توجه به اینکه این ناحیه به طور مستقیم قابل رویت نمی باشد، این آزمایشات و مطالعات تصویر برداری، بخش های مهم تشخیص، محسوب می شوند.
مطالعات تصویر برداری مغز . تست های خاصی از قبیل اسکن های MRI ( تصویر برداری رزونانس مغناطیسی )، MRA ( آنژیوگرام پرتو پوزیترون ) و CT ( توموگرافی کامپیوتری )، تصویرهای جمجمه را برای کمک به تیم پزشکی جهت مشاهده توده یا ناهنجاری، خلق می کنند.
بیوپسی . یک قطعه کوچک از توده در قاعده جمجمه، به دست آمده و در زیر میکروسکوپ، مورد بررسی قرار می گیرد. بیوپسی با استفاده از یک اندوسکوپ از راه بینی و سینوس ها، انجام می شود. بیوپسی همچنین از طریق اسپیراسیون نیز قابل اجرا می باشد.
تست های دیگر . تعادل شما، اعصاب جمجمه ای، فعالیت عضلانی، بینایی، و شنوایی نیز مورد بررسی قرار می گیرد. مطالعات و اسکن ها از نواحی و سیستم های دیگر بدن نیز مورد بررسی واقع می شوند.
درمان
علاوه بر جراحی قاعده جمجمه آندسکوپیک و باز، درمان های زیر نیز بر حسب نوع توده و ناهنجاری قاعده جمجمه، مورد نیاز می باشد.
شیمی درمانی . در این روند، داروهایی برای درمان توده رشد کرده در اثر سرطان، مورد استفاده قرار می گیرد.
پرتودرمانی . درمان اشعه X، برای کنترل توده در قاعده جمجمه ای که امکان برداشت کامل آن با جراحی، وجود ندارد، مورد استفاده قرار می گیرد.
چاقوی گاما . این نوع خاصی از پرتو درمانی می باشد که از پرتوهای دقیق اشعه X برای مورد هدف قرار دادن توده در قاعده جمجمه، استفاده می کند.
پرتودرمانی پروتون . این نوع دیگری از پرتودرمانی می باشد که برای برخورداری از دقت بالاتر و استفاده از دوز بیشتر در تومور، مورد استفاده قرار می گیرد.
مدیریت بعد از جراحی قاعده جمجمه
بعد از جراحی قاعده جمجمه، تحت مراقبت تیم پزشکی تان قرار خواهید گرفت. هدف، کمک به شما برای بازگشت به فعالیت های نرمال و زندگی عادی روزمره می باشد. برخی افراد به درمان مداوم با رادیوتراپی، رادیوسرجری و پرتودرمانی پروتون، نیاز دارند. در برخی دیگر نیز جهت اطمینان از عدم برگشت توده در طول زمان، تصویر برداری مجدد، انجام می شود. از آنجاییکه این نوع جراحی، می تواند بسیار استرس زا باشد، قرار گرفتن تحت حمایت و پشتیبانی از سوی اعضای خانواده و دوستان، بسیار حائز اهمیت است. تیم درمان نیز منابع پشتیبانی و سلامت روحی برای شما و خانوادتان را فراهم می آورند.
